تعریف مسجد و نقش آن در جامعه اسلامی:
معنای لغوی مسجد برگرفته از سجود است به معنای محل سجده و در اصطلاح به مکانی اطلاق میشود که جایگاه عبادت است در برابر حق
مسجد بایستی در مکانی باشد که زمینش از هر گونه نا پاکی و پلیدی مصون باشد و محلی هم برای عبادت است و هم برای یکپارچگی امت
آشنایی با مسجد جامع ورامین:
مسجد جامع ورامین در تهران و در شهرستان ورامین قرار دارد و یکی از قدیمی ترین ساختمان های شهر ورامین است. ساختن مسجد در دوره سلطان محمد خدابنده آغاز و در دوره پسرش به پایان رسیده است. گچبری های این بنا از زیباترین نمونه های گچ بری ایرانی هستند.
ویژگی های بنا:
تهرنگ بنا میانسرای چهار ایواانی است. نیارش ساختمان دقیق است و آمودهای پایداری دارد. گنبد آن دو پوسته بوده که خود آن ریخته و آهیانه مانده است که گنبد ناری است. شبستان آن با تاق های آهنگ و جهاربخش پوشیده شده است. در ایوان جلوی گنبد خانه، گونه ای تّرّمیه پَتکانه بسیار زیبا کار شده است. مدخل مسجد دروازه‌اى ورودى است که تشکیل ایوان را مى‌دهد که سرتاسر ضلع شمالى مسجد است و صحن مسجد حیاطى مستطیل شکل است وسط آن حوضى است که شبیه حوض‌هاى وسط قلعه‌هاى مسکونى و رباط‌‌ها است. ایوان شبستان بلند و زیباى مسجد جامع داراى کتیبه‌هایى ارزشمند است کتیبه‌هاى سوره جمعه در متن و در حاشیه کتیبه‌هاى کوفى آن از نمونه‌هاى خوب کتیبه‌هاى گچبرى این عصر است. انواع طرح‌هاى اسلیمى و خط‌هاى عربى، کوفى و فارسى را دارا است. در قسمت سر در اصل مسجد، در زیر قوس اصلى سر در مسجد، همچنین دو ستون تزیینى که از دو طرف قوس تا بالا و راس آن ادامه پیدا کرده و در سر در حرم نیز زیر قوس نیم گنبد کاشیکارى از پایه قوس تا راس آن از دو طرف به طور کامل و همانند سردر اصلى مسجد وجود دارد. بالاى محراب، تا گوشوارها هیچ کاشیکارى وجود ندارد. در قسمت پایین حرم در کتیبه 3 در ورودى به شبستان‌هاى شرقى و غربى که قبلا در مورد آنها صحبت کردیم نیز کاشیکارى زیبایى خودنمایى مى‌کند.
ژان دیو لافوا در سفر نامه اش در باره مسجد می نویسد:
پس از تعارفات معموله و کمى استراحت به تماشاى مسجد جامع ورامین رفتیم. این بنا در قدیم بسیار عالى و با‌شکوه بوده ولى اکنون ویرانه‌اى بیش نیست. مومنین هم از ترس فرود آمدن طاق براى عبادت به آنجا نمى‌روند. و بنابراین سیاحت آن مانعى ندارد و هر کس مى‌تواند آزادانه و بدون اشکال به تماشاى این خرابه بپردازد.
مسجدهای جامع در تمام دوران طلایی تمدن اسلامی، نشانه‌ای از عظمت و آبادانی یک شهر بوده‌اند.
بهترین معماران و هنرمندان برای ساختن آنها جمع می‌شده‌اند و سنگ تمام می‌گذاشته‌اند. از طرفی مراکز مهم شهر مثل بازار و ساختمان‌های حکومتی در اطرافِ مسجد جامعِ هر شهر تشکیل می‌شد و نبض شهر در اطراف آن تندتر می‌زد
مسجد جامعِ ورامین یکی از مساجد جامع شاخص ایران است. پس از چندین قرن، هنوز میشود اوج هنر معماری ایلخانی را در این مسجد دید. وقتی پا به آن می‌گذاری، کافی است چشمت را باز کنی و با سکوت سنگین آنجا کنار بیایی تا از لابه‌لای خرابی‌ها، سیر و سلوکی را آغاز کنی. دیدن کاشی‌کاری‌ها و عبور از ورودی‌ها، ایوان‌ها، حیاط و... تجربه‌ای برایت به جا می‌گذارند که شاید چند سال بعد، تکرار نشدنی باشد.
شهر ورامین مرکز شهرستان ورامین در چهل کیلومتری تهران است. ورامین همیشه مرکز کشاورزی بوده و بر خلاف خیلی از شهرهای ایران، هنگام حملة مغول آبادتر شد. آن زمان خیلی از مردم ری و اطراف به ورامین کوچ کردند. چند سال بعد، ورامین از قریه‌ای بزرگ به شهر تبدیل شد.
ساختمان مسجد جامع ورامین در دوران حکومت سلطان محمد خدابنده الجایتوکه یکی از معروف‌ترین ایلخانان مغول است آغاز شد. دوران الجایتو دوران نسبتا آرامی بود. الجایتو برخلاف مغولان چنگیزی فکر آبادانی ایران بود. او مسلمان شد و فرهنگ مردم ایران را رعایت کرد.
در ساختمان آن از آجر استفاده شده این آجرها در قسمت‌های مختلف به شکل‌های مختلف کنار هم قرار گرفته‌اند و جنبة تزئینی دارند. سبک معماری مسجد، ایلخانی است که در حقیقت ادامة سبک سلجوقی بوده است.
مسجد جامع ورامین یک بنای چهار ایوانی است. ضلع شمالی که ورودی مسجد است از طریق ایوان‌های شرقی و غربی به ضلع جنوبی که نمازخانه در آن قرار گرفته، می‌رسد. ضلع شرقی هم نقش ورودی - خروجیِ فرعی را داشته. امروز اطراف مسجد خالی است و معلوم نیست در گذشته، معماری اطراف آن چگونه بوده است.
ساخت مسجد در سال726 تمام شده. در آن سال الجایتو زنده نبود. دوران، دورانِ حکومت ایلخانی دیگر، به نام ابوسعید بهادر بود. اگرچه این ابوسعید بهادرخان از جوانانِ نیک روزگار نبود، اما به هرحال در کتیبة مسجد نام او را ثبت کردند. البته آن کتیبه حالا دیگر وجود ندارد.
مسجد جامع ورامین یک بار در سال815 هجری به دستور شاهرخ تیموری مرمت شد اما شدت تخریب در آن بسیار بالا بوده است. امروز این مسجد پر از داربست است اما به نظر نمی‌رسد مراقبت‌های خاصی در کار باشد. اگر خواستید از حال و روزش بیشتر با خبر باشید، در فهرست بناهای تاریخیِ ثبت شدة ایران سراغِ شمارة 176 را بگیرید.
کتیبه‌های شاهرخ، کتیبة آیاتِ سورة جمعه، انواع نمونه‌های آجرکاری و کاشی‌کاری، نمازخانه و گنبد همه در این ضلع قرار گرفته‌اند. این‌جا نمای عمومی ایوان جنوبی است.
این گنبد مسجد است. بخشی از دیوارهای ضلع غربی هم پیداست. سال‌ها پیش این ضلع کاملا تخریب شده بود. دیواری هم که حالا می‌بینید عمر چندانی ندارد. یک خانمی به نام مادام دیولافوا که در زمان قاجار به ایران سفر کرده در سفرنامه‌اش طرحی از مسجد دارد که جای دیوار غربی در آن خالی است. این را هم بگویم که گنبد بر روی پایه‌ای چهارگوش قرار دارد. بعد یک هشت ضلعی شده. بعد شانزده ضلعی و بعد به دایره تبدیل شد.
این کتیبه، تمام ایوان جنوبی را دور می‌زند و آیه‌هایی از سورة جمعه را میشود روی آن خواند. کاشی‌کاری کلمه علی در دل آجرها بی‌نظیر است. در مسجد جامع ورامین عموما حال و هوای مساجد شیعی دیده می شود. بد نیست بگویم که در دورة ایلخانان، در وانفسای دعوای حنفیان و شافعیان، الجایتو حتی نام امامان شیعه را روی سکه‌ها زد. او از دعوای فرقه‌ها به تنگ آمده بود. این‌جا بخشی از دیوارِ ایوان جنوبی است.
طرح‌های اسلیمی و رنگ‌های آبی و بنفش و فیروزه‌‌ای آدم را حیرت‌زده میکند...
این نمونه‌ای از کاشی‌کاری ورودی ضلع شمالی مسجد است.
شامل 19 اسلاید powerpoint
حجم فایل: 3.3 مگابایت
قیمت: 3,000 تومان
دانلود فایل(کلیک کنید)
