فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده 1
فصل اول 2
کلیات تحقیق (مفاهیم، تعاریف) 2
1-1- تعریف مفاهیم 2
1-1-1- خانواده و مدرسه 2
1-1-1- تعریف خانواده در جامعه شناسی 3
1-1-1-2- تعریف خانواده در حقوق 4
1-1-1-3- تعریف مدرسه 5
1-1-2- تعریف پیشگیری 5
1-1-3-تعریف کودک یا طفل 7
1-1-3-1-تعریف کودک از نظر فقه وحقوق 8
1-1-3-2- تعریف کودک از دیدگاه کنوانسیون حقوق کودک 10
1-1-4- بزهکار و بزهکاری 11
1-1-4-1- بزهکاری 11
1-1-4-2- بزهکار 13
1-1-4-3- گروههای بزهکاری 14
1-2-مبانی و تقسیم بندی 15
1-2-1-کودکان و مفهوم عام مسئولیت 15
1-2-1-1-سن مسئولیت کیفری کودکان 16
1-2-1-2-مفهوم مسئولیت کیفری در اطفال 17
1-2-1-3-اهلیت جنایی اطفال 18
1-2-1-4-مسئولیت جامعه در قبال کودکان و بالعکس 19
1-2-2-انواع پیشگیری در بزهکاری کودکان 22
1-2-2-1-پیشگیری از منظر سطوح اجرایی یا تعیین اولویت ها 22
1-2-2-1-1-پیشگیری نخستین یا ابتدایی 22
1-2-2-1-2- پیشگیری دومین یا ثانویه 24
1-2-2-1-3- پیشگیری سومین یا ثالث 25
1-2-2-2- پیشگیری از منظر زمان اجرا 26
1-2-2-3-پیشگیری از منظر نحوه عمل یا فرآیند اجرا 26
1-2-2-3-1- پیشگیری واکنشی 26
1-2-2-3-2- پیشگیری کنشی یا غیرکیفری 28
1-2-2-4- رویکرد پیشگیری از بزهکاری 29
1-2-2-4-1-پیشگیری وضعی 30
1-2-2-4-2-پیشگیری اجتماعی 32
1-2-3- مبانی نظری پیشگیری رشدمدار 37
1-2-3-1-« نظریه تعاملی» تورنبری 38
1-2-3-2- نظریه پایه سنی لوب و سمپسون 39
1-2-4- اصول پیشگیری رشدمدار 40
فصل دوم 44
عوامل موثر بر بزهکاری کودکان و جایگاه حقوقی آن 44
2-1- ویژگی های کودکان بزهکار و نوع جرائم ارتکابی 44
2-1-1- ویژگیهای رفتاری کودکان بزهکار 45
2-1-2- ویژگی های اجتماعی اطفال و نوجوانان بزهکار 46
2-1-2-1- تحصیلات 46
2-1-2-2- وضعیت شغلی 47
2-1-2-3-خشونت دیدگی 47
2-1-2-4-سابقه فرار از منزل 47
2-1-2-5- اوقات فراغت،گروه دوستان 48
2-1-2-6-کمبود محبت 48
2-1-3- انواع بزهکاری کودکان و نوجوانان 49
2-1-3-1- جرائم شاخص 50
2-1-3-2- جرائم غیرشاخص یا بزه های ویژه کودکی 51
2-1-3-2-1-سرقت 52
2-1-3-2-2-دعوا و درگیری 52
2-1-3-2-3-استفاده از مشروبات الکلی و مواد مخدر 52
2-2- تاریخچه و نظریات مربوط به بزهکاری 54
2-2-1- مروری برتاریخچه بزهکاری 54
2-2-2-نظریههای جرم شناختی بزهکاری 57
2-2-2-1- نظریه انتقال فرهنگی کجروی 57
2-2-2-2- نظریه بیهنجاری مرتن 58
2-2-2-3- نظریه کنترل 59
2-2-2-4- نظریه فشار عمومی در بزهکاری 60
2-2-3- عوامل مؤثر در بروز بزهکاری 62
2-2-3-1-عوامل فردی 62
2-2-3-1-1- عوامل ارثی یا ژنتیکی 63
2-2-3-1-2- عوامل روانشناختی و صفات شخصیتی 63
2-2-3-1-3-عوامل مرتبط با نوع نگرش افراد به بزه خاص وویژگیهای خاص 64
2-2-3-2-عوامل خانوادگی 65
2-2-3-2-2- فقر مادی خانواده 67
2-2-3-2-3- ستیزه والدین 67
2-2-3-3-عوامل محیطی 68
2-2-3-4-عوامل اجتماعی خاص 70
2-3-موقعیت حقوقی اطفال وکودکان در قوانین بعد از انقلاب اسلامی 73
2-3-1-مرحله اجرای قوانین جزایی مصوب سال 1361 و 1362 75
2-3-2- قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1370 75
2-3-3- قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 (جدید) 77
2-3-4- قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری مصوب 28/6/1378 80
2-3-5-جایگاه کودکان در قانون اساسی ایران 82
فصل سوم 84
موقعیت خانواده و مدرسه در پیشگیری از بزهکاری 84
3-1-بررسی نقش خانواده در پیشگیری از بزهکاری 87
3-1-1-ماهیت نقش خانواده در پیشگیری از بزهکاری 87
3-1-2- نقش تربیتی خانواده در پیشگیری از جرم 90
3-1-2-1-بعد اجتماعی و شخصیتی 91
3-1-2-2- بعد اعتقادی 92
3-1-2-3-بعد اقتصادی 92
3-1-3- شیوه ها و راه‌های کنترل بزهکاری در خانواده 93
3-1-3-1- نظارت مربوط به قبل از تولد 93
3-1-3-2- مقررات مربوط به بعد از تولّد طفل 94
3-1-3-3- پیشگیری زودرس از بزهکاری با رویکرد خانواده مدار 95
3-1-3-3-1-برنامه مبتنی بر آموزش والدین 95
3-1-3-3-2-ملاقاتهای خانگی 96
3-1-3-3-3-برنامه مبتنی بر خدمات مراقبتی روزانه 96
3-1-3-3-4-خانواده درمانی 97
3-1-4-سازمان های بین المللی و توصیه های برای پیشگیری رشد مدار 99
3-1-4-1-ایجاد محیطی آرام و سالم در خانواده 100
3-1-4-1-1- برقراری دوستی و تفاهم بین والدین 100
3-1-4-1-2-همبازی شدن با کودک و نوجوان 100
3-1-4-1-3-احتراز از رقابت در جلب محبت فرزندان 101
3-1-4-1-4-عدم ایجاد ناسازگاری در محیط خانواده 101
3-1-4-1-5-عدم پرخاشگری والدین نسبت به خود و یا نسبت به فرزندان 102
3-1-4-1-6- پرورش حس اعتماد به نفس 102
3-1-4-1-7-ابراز مهر و محبت به فرزندان 103
3-1-4-2- تأمین آموزش و پرورش مناسب 104
3-1-4-2-1- نقش مدرسه 104
3-1-4-2-2-نقش معلم 105
3-2- آموزش و پرورش و پیشگیری از بزهکاری 107
3-2-1-پیشگیری اجتماعی رشدمدار و نقش آموزش و پرورش در آن 107
3-2-2-ماهیت نقش مدرسه در پیش گیری از بزهکاری 110
3-2-2-1-درونی شدن ارزش های اجتماعی در کودکان 112
3-2-2-2-جایگاه آموزش و پرورش در پیشگیری از جرم رشد مدار 112
3-2-3-مروری بر راهبردهای مبتنی برآموزش و خانواده در پیشگیری از جرم 115
3-2-3-1-آموزش خانواده ها نسبت به حقوق و نیازهای کودکان 116
3-2-3-2-حمایت از کودکان متعلق به خانواده های بدسرپرست 117
3-2-3-3-ایجاد پیوند میان خانواده و مدرسه 118
3-2-4-مروری بر نقش مدرسه و خانواده در پیشگیری از اعتیاد نوجوانان 119
3-2-4-1-برنامههای تربیتی مدارس 119
3-2-4-2-خانواده و اعتیاد نوجوانان 121
3-2-4-3-برنامهریزی برای محلات اطراف مدارس 124
3-2-5-سیاست های پیشگیری در برنامه چهارم توسعه 125
نتیجه 126
پیشنهادها 130
منابع و مآخذ 132
چکیده
دوران کودکی اساسی‌ترین دوران برای شکل‌گیری شخصیت در افراد و رفتن آنها به راه صلاح یا راه تباهی و انحراف است. از این رو تمرکز دولت‌های مختلف بر پیشگیری اجتماعی رشدمدار بوده است. به عبارت دیگر نظام‌های حقوقی مختلف در جهان به این نتیجه رسیده‌اند که ارتکاب جرم، یک اتفاق، حادثه و واقعه که ناگهانی رخ دهد، نیست، بلکه یک مسیر و روند است. در این راستا ،در بررسی بزهکاری، بر چهار منبع کنترل بزهکاری نوجوانان تاکید می شود: وابستگی آنها به پدر و مادر، مدرسه، گروه همسالان و اشتیاق به انجام کارهای عادی و روزمره همگانی، خصوصاً تحصیلات و یافتن شغل ،در یک تقسیم‌بندی دیگر عوامل کنترل بزهکاری را می‌توان-نظارت مربوط به قبل از تولد؛ - مقررات مربوط به بعد از تولّد طفل شامل: 1- ایجاد محیطی آرام و سالم در خانواده و - تأمین آموزش و پرورش مناسب دانست.روابط بین والدین و فرزند، از هم پاشیدگی خانواده و فقدان نظم و تعادل در خانواده، سست شدن عقاید مذهبی و اخلاقی در بزهکاری نوجوانان نقش مهمی دارد.محیط خانواده اولین محیطی است که فرد در آن رشد می کند و هنجارها را می آموزد . علی رغم اینکه بسیاری از عوامل در وقوع بزهکاری اطفال و نوجوانان دخیل اند اما در گام نخست این خانواده ها هستند که نقش تعیین کننده ای در سرنوشت اطفال دارند. چنانکه با تربیت درست می توانند کودک را به راه صحیح هدایت کنند و یا شرایط و محیط را برای تحقق بزهکاری توسط اطفال مهیا سازند . همچنین از بعد دیگر با توجه به نقش مدرسه در پیشگیری از بزهکاری می توان گفت ،مدرسه اولین محیط اجتماعی است که کودک و نوجوان ناچار است خود را با نظم و قوانین آن هماهنگ سازد. این نظم و تربیت مسلماً از قوانین و مقررات حاکم در خانواده رسمی تر و اطاعت از آن لازم است. در این مرحله است که کودک و نوجوان ناسازگار، نامتعادل یا عقب مانده ذهنی که استعداد پیروی از نظم یا هماهنگی با محیط را ندارد، با عدم موفقیت مواجه می شود. این عدم موفقیت به نوبه ی خود به علت سرزنش ها، ملامت های والدین و اولیای مدرسه و اطرافیان و شکسته شدن غرور و احترام کودک باعث تشدید حس سرکشی، عدم علاقه به ادامه تحصیل، رها کردن مدرسه، فرار از مدرسه، ولگردی، معاشرت های ناباب و بالاخره ارتکاب جرم می شود.
کلمات کلیدی: خانواده، مدرسه، پیشگیری، بزهکاری کودکان
فصل اول
کلیات تحقیق (مفاهیم، تعاریف)
در این فصل مفاهیم بزهکار و بزهکاری، تعریف پیشگیری، تعریف کودک یا طفل از نظر فقه و حقوق، کودکان و مفهوم عام مسئولیت، انواع پیشگیری در بزهکاری کودکان و مبانی نظری پیشگیری رشدمدار مورد بررسی قرار گرفته است.
1-1- تعریف مفاهیم
پیشگیری از جرم شناسی از آن جهت اهمیت می یابد که همه ی اندیشمندان این حوزه معتقد هستند هزینه هایی که صرف برنامه های درمان و یا به تعبیر بهتر، مجازات می شود به مراتب بیش از هزینه هایی است که صرف اقدامات پیشگیرانه از جرم خواهد شد.اهمیت این موضوع موجب شده است تا امروزه دولت ها بحث پیشگیری را از ابعاد مختلف مورد توجه قرار دهند، به گونه ای که در حال حاضر دریچه های جدیدتری به سوی جرم، نحوه مجازات مجرم و مهمتر از همه، اقداماتی که مانع از تحقق بیشتر جرم می گردد، گشوده شده است.
1-1-1- خانواده و مدرسه
در این گفتار تعریف خانواده از دیدگاه جامعه شناسی و همچنین حقوق بررسی می شود.
1-1-1- تعریف خانواده در جامعه شناسی
یکى از دغدغههاى مهم و اساسى جامعهشناسان خانواده، ارائه تعریفى در خور قبول از خانواده است. بر این اساس جامعهشناسان بسیارى، به تعریف خانواده نشسته و هر یک از منظرهى ویژه به تعریف خانواده پرداختهاند. برگس ولاک مىنویسد: خانواده گروهى است متشکل از افرادى که از طریق پیوند زناشویى، همخونى، و یا پذیرش (به عنوان فرزند) با یکدیگر به عنوان شوهر، زن، مادر، پدر، برادر و خواهر در ارتباط متقابلند و فرهنگ مشترکى پدید آورده و در واحد خاصى زندگى مىکنند.
مک آیور از دیگر جامعهشناسان خانواده مىگوید: خانواده گروهى است داراى روابط جنسى چنان پایا و مشخص که به تولید مثل و تربیت فرزندان منجر گردد.
لوى اشتروس خانواده را این گونه تعریف مىکند: خانواده واحدى اجتماعى است که بر اساس ازدواج پدید مىآید.
در تعریف دیگر آمده است: خانواده گروهی از افراد هستند که با هم زندگی می‌کنند و رابطه خویشاوندی معینی بین آنها برقرار است .
طبق تعاریف فوق، خانواده دارای ویژگیهای ذیل است:
1- بر اساس یک نیاز فطری نه صرفاً جنسی تشکیل می‌شود.
2- تشکیل آن نیازمند عقد و قرارداد اجتماعی خاص است.
3- بین دو جنس مخالف (زن و مرد) بوجود می‌آید.
4- برای طرفین این قرارداد، وظایف و نقشهای خاصی ثابت است.
5- بین این هسته اجتماعی و دیگر هستهها و اعضای خاص، رابطه ویژهای وجود دارد و یک هسته مربوط به زندگی زناشویی در درون این شبکه خویشاوندی، دارای جایگاه و نقشهای خاصی است.
1-1-1-2- تعریف خانواده در حقوق
در قانون مدنی، خانواده به دو معنی گسترده و خاص به کار رفته است:
- خانواده به مفهوم گسترده خود گروهی از اشخاص است که به دلیل ازدواج یا نسب با هم پیوند دارند. این گروه با نام خانوادگی خاص از خانواده های دیگر جدا می شوند و هر کدام از آنان با نام کوچک خود از سایر اعضای خاندان ممتاز می گردند. بدین ترتیب، خانواده به مجموعه ای از اشخاص که در اثر نکاح یا قرابت با هم بستگی دارند گفته می شود. این مفهوم گسترده یادگار دوران های گذشته است که پاره ای از آثار آن هنوز هم در حقوق ما دیده می شود: چنان که تقسیم ترکه میان تمام اعضای خانواده، داشتن نام خانوادگی مشترک، و الزام به انفاق خویشان نسبی در خط مستقیم، از نشانه های بارز این اثر تاریخی است.
- خانواده به معنی خاص و محدود خود شامل زن و شوهر و فرزندان آنها است؛ گروهی که هدایت و حمایت آنان با پدر است و همبستگی میان اعضای آن حقوق و تکالیفی به بار می آورد که در میان سایر خویشان وجود ندارد. در ماده 1105 قانون مدنی که ریا¬ست خانواده را به شوهر اختصاص داده است، خانواده به همین معنی محدود به کار رفته است.
در حقوق کنونی با اندکی مسامحه می توان در تعاریف خانواده گفت: گروهی است که به دلیل قرابت یا زوجیت، همبستگی حقوقی و اجتماعی یافته و در رهبری و ریا¬ست مقامی قرار گرفته است. در این تعریف عامل رهبری و ریاست اجمال ناشی از درجه قرابت نسبی را برطرف می کند و نشان می دهد که در خویشان سببی تنها زن و شوهر در این گروه قرار می گیرند. سایر خویشاوندان سببی تنها در پاره ای از آثار منفی نهاد خانواده با اعضای اصلی شریکند. مسامحه در تعریف از آن جا است که پاره ای از خویشان، با اینکه در قلمرو اقتدار پدری قرار نگرفته اند، از بعضی از جهات عضو خانواده محسوب می شوند: مانند خویشان در خط عمودی که از هم ارث می برند و مکلف به انفاق به یکدیگرند و مواد 1195 به بعد قانون مدنی در کتاب نهم و با عنون خانواده، الزام به انفاق را در زمره تکالیف خانوادگی آورده است.
1-1-1-3- تعریف مدرسه
مدرسه مکان آموزشی است که برای آموزش دانش آموزان تحت رهبری معلمان طراحی شده است.در زبان امروزی به مکانهای آموزشی پائین‌تر از سطح آموزش عالی که، آموزش عمومی در آنها صورت می‌گیرد، گفته می‌شود.
اکثر کشور ها سیستم آموزشی خاصی دارند،که طبق این سیستم شرکت در مدارس اجباری می باشد.نام مدارس در کشور های مختلف متفاوت است که عموما شامل مدارس ابتدایی برای کودکان و راهنمایی برای نوجوانانی که تحصیلات ابتدایی را با موفقیت پشت سر گذاشته اند، می شود.
در ایران مدرسه‌ها در سه گروه دبستان، راهنمایی و دبیرستان و هنرستان‌ها، از نظر مقطع، برابر با دبیرستان‌ها هستند) هستند. در مدرسه کسانی هستند که مسئولیتهایی را بر عهده دارند مانند مدیر که ریاست مدرسه را بر عهده دارد و معاون های آموزشی، تربیتی (پرورشی)، فناوری و آموزگاران. مدرسه زیر نظر ادارهٔ آموزش و پرورش هر شهرستان اداره می شود.
1-1-2- تعریف پیشگیری
واژه پیشگیری را از نظر لغوی جلوگیری کردن، مانع شدن، جلو بستن، تقدم به حفظ، صیانت و نیز اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از رخدادهای بد و ناخواسته معنا کرده اند. با توجه به معنای لغوی پیشگیری، این واژه هم به معنای پیش دستی کردن، پیشی گرفتن و جلوی چیزی رفتن و هم به معنای آگاه کردن و هشدار دادن است.
مرکز بین المللی پیشگیری از جرائم، پیشگیری را چنین تعریف می کند:هر عملی که باعث کاهش بزهکاری، خشونت، ناامنی از طریق مشخص کردن و حل کردن عوامل ایجاد کننده ی این مشکلات به روش علمی شود، پیشگیری از جرم است.
گسن استاد دانشگاه اکس مارسی فرانسه نیز معتقد است : پیشگیری مجموعه اقدام هایی است که به جز اقدامات کیفری ، هدف غایی آن منحصراً یا به صورت جزیی محدود کردن دامنه ارتکاب جرم، غیر ممکن کردن، مشکل کردن و کم کردن احتمال وقوع جرم است. بنابراین تعریف، گسن پیشگیری را خارج از نظام کیفری میداند . کیزر پیشگیری از وقوع جرم را تدابیری می داند که با کمک آن وسعت شدت ارتکاب جرم، چه با کاهش فرصت ها و موقعیت های ارتکاب جرم و چه با تحت تأثیر قرار دادن مجرمان بالقوه و کل جامعه به حداقل میرسد .
در تعریف دیگر آمده است در جرم شناسی، پیشگیری عبارت است از: به جلوی تبهکاری رفتن با استفاده از فنون گوناگون مداخله به منظور ممانعت از وقوع بزهکاری. از نظر علمی می توان گفت: مراد از پیشگیری هر فعالیت سیاست جنایی است که غرض انحصاری یا غیر کلی آن تحدید حدود امکان پیشامد مجموعه اعمال جنایی از راه غیر ممکن الوقوع ساختن یا ساخت و دشوار کردن احتمال وقوع آنهاست بدون اینکه به تهدید به کیفر یا اجرای آن متوسل شوند.
با توجه به نگرش های گوناگونی که در میان جرم شناسان وجود دارد، پیشگیری از بزهکاری را می توان به دو صورت عام و خاص تعریف کرد.
در معنای عام، پیشگیری از جرم هر اقدامی است که جلوی ارتکاب جرم را بگیرد که این اقدام می تواند جنبه کیفری یا غیرکیفری داشته باشد. به دیگر سخن، هر آنچه علیه جرم باشد و سبب کاهش نرخ بزهکاری گردد در گستره معنای عام پیشگیری از جرم قرار دارد.
حجم فایل: 175.7 کیلوبایت
قیمت: 9,000 تومان
دانلود فایل(کلیک کنید)
